Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΥ
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ “ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ” ΤΕΥΧΟΣ 37 – ΜΑΡΤΙΟΣ -ΙΟΥΝΙΟΣ 2020.
“Η ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ”
(Συγκεντρωτική έκδοση -σε επιλογή- των συλλογών “Επιστροφές”-1982, “Τραβώντας Ανατολικά”-1987, “Προετοιμασία”-1992, “Η Ηλικία του Χρόνου”-2007).
Στους στίχους του Κώστα Χριστοφιλόπουλου ακούγονται απόηχοι γκρεμισμένων οραμάτων, κρίματα εμφυλίου, ντουφεκιές χαμένων ελπίδων και, από αυτή την άποψη, θα ισχυριζόμουν, ότι αυτός είναι παιδί των ποιητών Αλεξάνδρου, Αναγνωστάκη, Κατσαρού των “Σαδουκκαίων” και του “Μαζινό”, Κωσταβάρα, Λειβαδίτη, Πατρικίου, Ρίτσου, αλλά με μια γραφή βιβλικής πνοής, θέλγουσας, καλά αφομοιωμένης, λεπτότατης και, πάνω απ’ όλα, αιθέριας:
Θα είμαι εκεί
στο λόφο των Ελαιών
όταν πεις
τα μεγάλα σου λόγια.
Θα είμαι πάντα εκεί
προσμένοντας
την αιώνια επιστροφή
Λύκος μοναχικός
στις στέπες του Έρμαν
θα ακούω
τις τρελές προφητείες
που εγώ μόνο νοιώθω…
“Αν γίνει μάνα και πεθάνω
πριν από σένα
βάλε μες το βιβλίο μου
φύλλα της μουριάς μας…”
Για να μη θεωρηθεί όμως ότι η θεματογραφία του Χριστοφιλόπουλου περιορίζεται μόνο σε αυτού του είδους τις αναζητήσεις, θέλω να επισημάνω ότι αυτός γνωρίζει πάρα πολύ καλά να μοιράζεται στις σωστές αναλογίες τις αγωνίες του. Έτσι, στα ποιήματά του, το παρόν συγχέεται άριστα με το παρελθόν σαν ο χρόνος μέσα στη μνήμη, στη ζωή και στην τέχνη, να είναι ένας, άτμητος, συμπαγής, ενώ τα πάντα τα διέπει μια κίνηση θεατρική, που την καθοδηγεί το χέρι ενός σκηνοθέτη πεπειραμένο. Ενδεικτικό είναι το ποίημα “Προετοιμασία” από την ομώνυμη συλλογή του 1991, αλλά και το “Απώλεια Μνήμης”, από την ίδια συλλογή, που είναι άλλωστε, κατά τη γνώμη μου, και η καλύτερή του. Και τούτο επίσης: ο Κώστας Χριστοφιλόπουλος επιλέγει να στηρίζεται πάνω στους τόνους της αρχαίας τραγωδίας, μια και αυτή είναι συνυφασμένη με την μοίρα αυτού του τόπου, με την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, ενώ αν και επιμελώς ολιγογράφος, αφήνει πίσω από τους στίχους του να διαφαίνεται ένα πλούσιο λυρικό φορτίο, που θα το διακρίνει περισσότερο από όπου αλλού ο αναγνώστης στα ερωτικά του ποιήματα. Στα ποιήματα δηλαδή εκείνα όπου αυτός επιτυγχάνει μια λιτότητα έκφρασης η οποία με τον καλύτερο τρόπο επιβάλλει το σκοπούμενό της:
Από την άμμο γεννήθηκες όμως
το φύκι δε σ’έδεσε
Απέραντη η νύχτα
με πικραμένους χιονάνθρωπους
και θλιμμένες παρθένες
Εκείνη η νύχτα ήταν δικιά μας
κι ο ουρανός άλλαζε αποχρώσεις
όλο το βράδυ.
Όμως δεν περιμέναμε πως η εμφάνιση
του φεγγαριού
-που οι δύο μας ποθήσαμε
θα χλώμιαζε τόσο τ’αστέρια
Αλλά πέρα από τα παραπάνω, θα ήθελα να στηριχθώ σε ένα ακόμη χαρακτηριστικό στοιχείο της ποίησης του Χριστοφιλόπουλου, ήτοι, αυτό της μεταφυσικής αγωνίας που κυκλοφορεί στις σελίδες του. Αναφέρθηκα λίγο πιο πάνω στο “άτμητο” και το ενιαίο του χρόνου, και αυτό πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα.
Το πέτρινο δάσος φανέρωσε
τον πέτρινο χρόνο
Μες την κοιλάδα με τους υάκινθους
κρύβονταν οι αιώνες
Αέναα ταξίδευαν κι ο χρόνος πέτρα
Κάτω από επάλληλα επίπεδα
ανάβλυζε η άλλοτε μνήμη
μνήμη των ισχυρών
Εκείνο το παιδί που έσκυψε
και σήκωσε το κεφάλι του δεινόσαυρου
όχι πως ήσουν εσύ
Σκιά ήταν·
Ένα κουρελόχαρτο στον αέρα
που άρχισε να ταξιδεύει
από μια άλλη αρχή
την δική του αρχή του χρόνου
Γιατί ο χρόνος είναι εκείνος που καθορίζει τα πάντα στην προκειμένη περίπτωση. Αυτός ακυρώνει τις μικροαγωνίες του παρόντος και επαναφέρει τις ακέραιες όσο και αιώνιες προπατορικές αγωνίες του παρελθόντος. Ο φόβος της μοναξιάς και του θανάτου μέσα από αυτόν -τον χρόνο δηλαδή- διέρχεται και μέσω αυτού τοποθετείται στις πραγματικές του διαστάσεις. Φόβος “κοφτός”, και φόβος που περνάει άλλοτε μέσα από την δίνη ερωτημάτων για την ύπαρξη μας και, άλλοτε διαθλάται μέσα από τα θρύψαλα χιλιάδων ειδώλων παραμορφωτικών όσο και εφιαλτικών. Γιατί τα είδωλα αυτό τον προορισμό έχουν εδώ. Να απογυμνώσουν, να αποκαλύψουν και να επιτείνουν το τραγικό· το τραγικό εκείνο όμως που μας οδηγεί στις βαθύτερες πτυχές του “είναι” μας και μας κρατάει απαλλαγμένους από ό,τι το εφήμερο και το βιαστικό:
Σε πέτρινες ανηφοριές σκότωναν
τις νύχτες τους άνδρες.
Άδειες οι κλίνες των γυναικών
δίχως πρόσωπο.
Είχεν αρχίσει να οδύρεται η φύση.
Οι άνθρωποι γεννοβολούσαν
η φύση λιμοκτονούσε
κι εγώ ένα πουλί δίχως όνειρα
κελαηδούσα τα δάκρυα.
Η ποίηση του Κώστα είναι μια ποίηση εκλεκτή· είναι ποίηση που την υπερασπίζεται μια πολύ προσεκτικά μελετημένη ευρηματικότητα καθώς και μια πολύ ουσιαστική περιεκτικότητα. Είναι μια ποίηση υφασμένη από ύφασμα σύννεφου έτοιμο να βρέξει.